Over de VMU
Wat is de Volksgezondheidsmonitor Utrecht?
De Volksgezondheidsmonitor Utrecht geeft inzicht in de gezondheidssituatie van Utrechters en factoren die de gezondheid beïnvloeden. De afdeling Volksgezondheid van de gemeente Utrecht voert deze monitor uit. We verzamelen op allerlei manieren cijfers en kennis over de gezondheid van Utrechters. Deze cijfers en kennis delen en duiden we samen met de professionals in de stad. Op deze manier ontstaat een breed beeld van de gezondheid. We richten ons in onze monitoring op alle onderdelen van het Utrechts Gezondheidsmodel. Thema’s die aan bod komen zijn bijvoorbeeld kwaliteit van leven, leefstijl, sociale omgeving en zorg. Nieuwe resultaten komen doorlopend op de website van de Volksgezondheidsmonitor en zijn voor iedereen toegankelijk. Eén keer in de vier jaar bundelen we alle informatie en geven we een integraal beeld van de gezondheid in het Utrechts Gezondheidsprofiel (UGP). Ook publiceren we jaarlijks één of meer speciale uitgaven waarin een thema of doelgroep centraal staat. We publiceren nooit gegevens die herleidbaar zijn tot individuele personen. En we volgen de richtlijnen van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).
Bent u benieuwd hoe het Utrechts Gezondheidsprofiel tot stand komt? Bekijk dan het filmpje hieronder.
Gemeente Utrecht heeft een wettelijke taak om de gezondheid te monitoren
De Volksgezondheidsmonitor Utrecht is een wettelijke taak. In de wet Publieke gezondheid is vastgelegd dat gemeenten hun beleid dienen te voeren op basis van epidemiologische kennis over de volksgezondheid in de betreffende gemeente. In Utrecht wordt deze taak uitgevoerd door onderzoekers en epidemiologen van de gemeente Utrecht. Zij werken samen met de GGD regio Utrecht.
De Volksgezondheidsmonitor Utrecht: voor professionals, beleidsmedewerkers, kennisinstellingen en politiek
De Volksgezondheidsmonitor Utrecht helpt professionals, beleidsmedewerkers, kennisinstellingen en politiek om eigen inzichten te vergroten en afgewogen keuzes te maken. Positieve ontwikkelingen in gezondheid in Utrecht worden zichtbaar. Ook ontwikkelingen die om aandacht vragen of verschillen tussen bevolkingsgroepen in de stad komen aan de orde. Dit inzicht is nodig om de juiste keuzes te maken voor een gezonde, groeiende stad. We geven informatie over vragen als ‘Op welke thema’s moeten we inzetten?’, ‘Welke doelgroepen hebben iets extra’s of anders nodig?’. De Volksgezondheidsmonitor Utrecht en het Utrechts Gezondheidsprofiel vormen samen een belangrijke bron voor het gemeentelijke volksgezondheidsbeleid. De Volksgezondheidsmonitor is geen evaluatie van beleid of praktijk, daarvoor is ander onderzoek nodig. Inzichten worden wel gebruikt als onderdeel van verantwoording of evaluaties.
Hoe monitoren we de gezondheid?
De afdeling Volksgezondheid verzamelt gegevens over gezondheid uit verschillende bronnen. We zetten vragenlijstonderzoeken uit onder Utrechters, maken gebruik van informatie uit dataregistratiesystemen en al bestaand onderzoek, voeren interviews met bewoners en halen signalen van professionals uit de praktijk op. Daarnaast gaan we in gesprek met inwoners en professionals om de resultaten te delen en te duiden.
Vragenlijstonderzoek door Volksgezondheid, soms in samenwerking met RIVM, CBS en GGD-en:
- De Jeugdmonitor Utrecht nemen we iedere twee jaar af bij kinderen van groep 7 en 8 op de Utrechtse basisscholen. De laatste afname was in het najaar van 2021. Toen vulden ongeveer 2600 kinderen van 42 scholen deze vragenlijst in. Dit onderzoek is uniek in Nederland.
- De Gezondheidsmonitor Jeugd nemen we in landelijke samenwerking iedere twee jaar af bij jongeren van klas 2 en 4 op de Utrechtse middelbare scholen. De laatste afname was in het najaar van 2021. We hebben toen ongeveer 3300 Utrechtse jongeren van 11 middelbare scholen bereikt.
- De Gezondheidsmonitor jongvolwassenen namen we voor het eerst in het voorjaar van 2021 af in samenwerking met de GGDrU. De jongvolwassenen zijn via social media en hun eigen netwerk benaderd. We bereikten ongeveer 1900 Utrechtse jongvolwassenen. In het voorjaar van 2022 was de tweede meting in landelijke samenwerking.
- De Gezondheidsmonitor (Gezondheidspeiling) volwassenen en ouderen nemen we iedere twee jaar af bij volwassenen en ouderen. Eens in de vier jaar doen we dit in landelijke samenwerking. Hiervoor wordt een steekproef van de Utrechtse populatie per post benaderd. De laatste afname was in het najaar van 2022. Toen hebben 6600 Utrechtse volwassenen meegedaan.
Op de pagina's hierboven kan open data ingezien worden per monitor. Ook staat daar een samenvatting van de meest recente editie van de monitor.
Ander vragenlijstonderzoek in Utrecht:
- De Inwonersenquête houdt de gemeente Utrecht om de twee jaar. Ongeveer 30.000 Utrechters ontvangen een uitnodiging om de vragenlijst in te vullen. Hierin wordt een breed scala aan onderwerpen onderzocht.
- Het bewonerspanel is een groot online panel dat bestaat uit inwoners van Utrecht die graag meedenken met de gemeente. Iedereen die in Utrecht woont kan lid worden van het bewonerspanel. Leden van het panel krijgen vier tot zes keer per jaar een vragenlijst over uiteenlopende onderwerpen.
- Meetellen in Utrecht is een onderzoekspanel voor en door Utrechters in een sociaal kwetsbare positie. Dit zijn bijvoorbeeld mensen met psychiatrische problemen, een verslaving of mensen die dakloos zijn (geweest). Meetellen doet samen met de gemeente Utrecht onderzoek door middel van vragenlijsten en gesprekken.
Met vragenlijstonderzoek bereiken we veel Utrechters. Kinderen benaderen we via Utrechtse scholen. Hierdoor is de respons heel hoog en bereiken we een goede afspiegeling van de Utrechtse jeugd. Dit is lastiger bij (jong)volwassenen. Vooral inwoners in een kwetsbare situatie en inwoners die minder taalvaardig zijn bereiken we minder goed. Panel Meetellen is hier een uitzondering op. Meer gezondheidsinformatie over deze Utrechters kunnen we ophalen uit registratiegegevens en via kwalitatief onderzoek.
Registratiegegevens
- Veel gezondheidsinformatie wordt digitaal vastgelegd. We gebruiken data uit landelijke registraties, zoals sterftecijfers en data over zorggebruik van zorgverzekeraars. Ook heeft de gemeente Utrecht eigen registratiesystemen die bruikbare informatie bevatten, zoals registraties van de Jeugdgezondheidszorg, Jeugdhulp en Wmo-voorzieningen en metingen van luchtkwaliteit.
Kwalitatieve data
- Signalen uit de praktijk: We spreken met allerlei (zorg)professionals, zowel collega's als partners in de stad, omdat ook zij ons een beeld kunnen geven over de gezondheid van (groepen) Utrechters.
- Duidingsgesprekken: Aan de hand van gezondheidscijfers gaan we in gesprek met inwoners en (zorg)professionals. We delen onze kennis met hen en toetsen vervolgens de bevindingen. Herkennen zij de cijfers? Hebben ze verklaringen voor wat de cijfers laten zien? En wat betekenen de cijfers voor hen? Ook vragen we of er andere ontwikkelingen en ervaringen zijn. Zo kunnen we ontwikkelingen signaleren die (nog) niet naar voren komen in de cijfers. Duidingsgesprekken helpen ons om cijfers goed te interpreteren en geven een verhaal bij de cijfers
- Kwalitatief onderzoek: soms blijven er vragen over die op basis van bovenstaande bronnen niet beantwoord kunnen worden. Dan kunnen we kwalitatief onderzoek inzetten. Bij kwalitatief onderzoek houden we interviews of focusgroepsgesprekken met inwoners of professionals. Dit geeft de mogelijkheid verder te verdiepen op een thema of doelgroep. Dit hebben we bijvoorbeeld gedaan voor onderzoek naar de ervaringen in coronatijd van Utrechtse jeugd en volwassenen.
Met wie werken we samen?
We werken samen met andere afdelingen van de gemeente, maatschappelijke partners en kennisinstellingen. Samenwerken is bijvoorbeeld het delen van signalen, kennis en/of data. Zo benutten we zo goed mogelijk elkaars expertise en beschikbare gezondheidsgegevens en krijgen we nog meer inzicht in de gezondheid van Utrechters en factoren die deze beïnvloeden. Volksgezondheid is lid van verschillende langdurige samenwerkingsverbanden in onderzoek. Voorbeelden hiervan zijn Dynamics of Youth (strategisch thema van de Universiteit Utrecht), de werkgroep onderzoek Publieke Gezondheid van GGD-GHOR Nederland en de Academische Werkplaats Openbare Geestelijke Gezondheidszorg van de vier grote steden (G4 USER).
Voorbeelden van incidentele samenwerking in onderzoek:
- In een breed consortium van ervaringsdeskundigen, professionals en onderzoekers is in de regio Utrecht de impact van Covid-19 op kwetsbare doelgroepen onderzocht en naar oplossingsrichtingen gekeken via Geck op U.
- Met TNO werken we samen aan onderzoek naar het Van Wiechenonderzoek als vroegsignaleringsinstrument voor mogelijke achterstanden in de ontwikkeling van jonge kinderen.
- In een breed consortium wordt de relatie tussen armoede en de mentale gezondheid van jongeren onderzocht.