Eenzaamheid

Eenzaamheid en gezondheid hebben invloed op elkaar

Gevoelens van eenzaamheid kunnen verschillende gevolgen hebben voor de gezondheid. Zo zorgt eenzaamheid voor een hogere kans op hartaandoeningen (Valtorta, 2016), dementie (Holwerda, 2014), depressie (Heinrich & Gullone, 2006) slaapproblemen en stress (Boss, 2015) en een verhoogde kans op overlijden (Holt-Lunstad, 2015). Andersom kunnen gezondheidsproblemen, zoals lichamelijke beperkingen, eenzaamheid bevorderen.

 

Twee soorten eenzaamheid: emotioneel en sociaal

We maken onderscheid naar twee soorten eenzaamheid: sociale en emotionele eenzaamheid. Sociale eenzaamheid houdt in dat iemand mensen om zich heen mist. Emotionele eenzaamheid ontstaat als iemand een intieme of hechte relatie mist.

Hoe meet je eenzaamheid?

We maken voor het meten van eenzaamheid gebruik van de schaal van De Jong Gierveld (2007) die bestaat uit elf items. Voorbeelden van items zijn 'Er zijn voldoende mensen met wie ik mij nauw verbonden voel' en 'Ik ervaar een leegte om me heen'. Deze gevalideerde maat wordt veel gebruikt in onderzoek naar eenzaamheid, zowel binnen als buiten Nederland. Met behulp van deze schaal is vervolgens onderscheid aangebracht in niet, matig of ernstig eenzaam. Naast de mate van eenzaamheid is onderscheid aangebracht tussen sociale en emotionele eenzaamheid.

Special over eenzaamheid in Utrecht

In oktober 2019 verscheen de special 'Eenzaamheid in Utrecht'. In deze special staan cijfers en quotes over eenzaamheid die helpen om over eenzaamheid in gesprek te gaan.

Bekijk de special 'Eenzaamheid in Utrecht

 

Ruim driekwart van de Utrechtse kinderen kan met iemand over problemen praten
78% van de kinderen uit groep zeven en acht van het basisonderwijs in Utrecht kan vaak of altijd bij iemand terecht als hij problemen heeft of ergens mee zit. Dit geldt vaker voor meisjes, kinderen zonder migratieachtergrond en kinderen uit gezinnen met een hoge welvaart.



Kinderen uit Noordoost, Oost, Zuid en Vleuten-De Meern kunnen vaker met iemand over problemen praten
In de wijken Noordoost, Oost, Zuid en Vleuten-De Meern kunnen kinderen vaker met iemand over problemen praten. In Vleuten-De Meern komt dit voornamelijk door het hoge percentage van 85% in subwijk [De Meern]. In Overvecht en Zuidwest kunnen kinderen minder vaak met iemand over problemen praten. In Zuidwest geldt dit voornamelijk voor kinderen uit Kanaleneiland.



 

10% van de Utrechters is ernstig eenzaam

Een op de tien Utrechtse volwassenen (19-64 jaar) is ernstig eenzaam. 40% van de Utrechters is (wel eens) eenzaam. Ernstige eenzaamheid komt vaker voor onder 40- tot 54-jarigen, volwassenen die alleen basisonderwijs hebben afgerond en onder Utrechters met een niet-westerse migratieachtergrond. Vooral inwoners die alleen basisonderwijs, mavo, lbo of vmbo hebben afgerond én een migratieachtergrond hebben, voelen zich vaker ernstig eenzaam dan gemiddeld in Utrecht. 35% van hen is ernstig eenzaam.

 

Eenzaamheid is in de afgelopen jaren toegenomen

Tussen 2003 en 2016 is de eenzaamheid van Utrechtse volwassenen toegenomen van 31% naar 40%. Ook in 2018 is 40% van de volwassenen eenzaam. Het percentage ernstig eenzame volwassenen is toegenomen van 6% in 2003 naar 11% in 2016, in 2018 is het 10%.

Een derde van de Utrechtse volwassenen is emotioneel eenzaam

33% van de Utrechtse volwassenen is emotioneel eenzaam. Zij missen mensen om zich heen om persoonlijke problemen mee te bespreken. Emotionele eenzaamheid komt vaker voor onder Utrechters die alleen wonen, alleen basisonderwijs hebben afgerond of een migratieachtergrond hebben.

38% van de volwassenen in Utrecht is sociaal eenzaam

Bijna twee op de vijf Utrechtse volwassenen zijn sociaal eenzaam. Zij vinden dat ze te weinig sociale contacten hebben. Sociale eenzaamheid komt vaker voor onder mannen, volwassenen die alleen basisonderwijs hebben afgerond en Utrechters met een migratieachtergrond. Het komt minder vaak voor onder 19- tot 39-jarigen.

Ernstige eenzaamheid komt vaker voor bij eenoudergezinnen en eenpersoonshuishoudens

18% van de alleenstaande ouders en 17% van de alleenwonenden is ernstig eenzaam. Utrechters die samenwonen met een partner zijn minder vaak ernstig eenzaam. Volwassenen die alleen wonen zijn ook vaker emotioneel en sociaal eenzaam. 50% van hen is emotioneel eenzaam en 53% sociaal eenzaam.

17% van de volwassenen in Overvecht is ernstig eenzaam

Ongeveer een op de zes volwassenen uit de wijk Overvecht is ernstig eenzaam. In de wijken Oost, Noordoost en Vleuten-De Meern komt ernstige eenzaamheid minder vaak voor.

Percentage ernstige eenzaamheid, naar wijk:

11% van de Utrechtse ouderen is ernstig eenzaam

11% van de 65-plussers in Utrecht is ernstig eenzaam. 54% van de 65-plussers is (wel eens) eenzaam. Ouderen met een migratieachtergrond zijn met 17% vaker ernstig eenzaam.


 

Eenzaamheid onder ouderen is in de afgelopen jaren toegenomen

Tussen 2003 en 2016 is eenzaamheid onder Utrechtse ouderen toegenomen van 41% naar 56%. In 2018 is 54% van de ouderen eenzaam. Het percentage ernstig eenzame ouderen is gelijk gebleven in de afgelopen jaren.

Hoger opgeleide ouderen zijn minder vaak eenzaam

46% van de ouderen die havo, vwo of mbo hebben afgerond is (wel eens) eenzaam. Dit is 47% onder ouderen die een hbo of wo diploma hebben. Gemiddeld is dit 54% in Utrecht. Ouderen met een afgeronde mavo, lbo of vmbo opleiding zijn vaker eenzaam dan gemiddeld. Dit is 61%.

Emotionele eenzaamheid komt vaker voor bij 80-plussers

Meer dan de helft van de Utrechters van 80 jaar en ouder is emotioneel eenzaam. Zij missen personen om zich heen om persoonlijke problemen mee te bespreken. Gemiddeld is 39% van de Utrechtse ouderen emotioneel eenzaam. Emotionele eenzaamheid komt vaker voor bij ouderen die alleen basisonderwijs hebben afgerond.

Percentage emotionele eenzaamheid, naar leeftijd:

 

Ouderen die alleen wonen zijn vaker eenzaam

15% van de ouderen die alleen wonen is ernstig eenzaam. Dit is 7% onder ouderen die samenwonen met hun partner of anderen. Ouderen die alleen wonen voelen zich vooral vaker emotioneel eenzaam dan gemiddeld in Utrecht.

51% van de Utrechtse ouderen is sociaal eenzaam

De helft van de 65-plussers in Utrecht is sociaal eenzaam. Zij vinden dat ze te weinig sociale contacten hebben. Ouderen die alleen wonen zijn vaker sociaal eenzaam dan gemiddeld in Utrecht.

Ernstige eenzaamheid naar wijk:

Hieronder vindt u alle beschikbare open data ter download en/of online inzage:

---

Ga direct naar de data over:

1. Kinderen (0-12)
2. Volwassenen (19+ en 19-64)
3. Ouderen (65+)

---

Kinderen

---

Eenzaamheid, kinderen, JMU 2017-2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de mogelijkheid om met iemand te praten over problemen bij kinderen, groep 7 en 8 (Jeugdmonitor Utrecht 2017-2018)

---

Eenzaamheid, kinderen, JMU 2015-2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de mogelijkheid om met iemand te praten over problemen bij kinderen, groep 7 en 8 (Jeugdmonitor Utrecht 2015-2016)

---

Volwassenen

---

Eenzaamheid, volwassenen en ouderen (19+), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij volwassenen en ouderen (Gezondheidspeiling 2018)

---

Eenzaamheid, volwassenen (19-64), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2018)

---

Eenzaamheid, volwassenen (19-64), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2016)

---

Eenzaamheid, volwassenen en senioren (19+), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2016)

---

Eenzaamheid, jongvolwassenen (18-25), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij jongvolwassenen (Gezondheidspeiling 2014)

---

Eenzaamheid, volwassenen en senioren (19+), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2014)

---

Eenzaamheid, volwassenen (19-64), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2014)

---

Eenzaamheid, volwassenen en senioren (19+), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquête)

---

Eenzaamheid, volwassenen (19-64), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquête)

---

Ouderen

---

Eenzaamheid, ouderen (65+), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij ouderen (Gezondheidspeiling 2018)

---

Eenzaamheid, ouderen (65+), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij ouderen (Gezondheidspeiling 2016)

---

Eenzaamheid, ouderen (65+), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij ouderen (Gezondheidspeiling 2014)

---

Eenzaamheid, senioren (65+), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over eenzaamheid bij senioren (Gezondheidspeiling 2012)