Samenvatting
Kinderen
- Minder kinderen groeien op in een gezin met een inkomen onder de Utrechtse armoedegrens
- Kinderen met een migratieachtergrond groeien vaker op in een huishouden met een laag inkomen
- Gezinnen met kinderen kennen de grootste tekorten
- Diverse effecten van armoede op de gezondheid van de kinderen
- Gezondheidsproblemen door de beperkte financiën
- Twee derde van de kinderen ervaart stress
- 20% van de kinderen in armoede ervaart te weinig aandacht van hun ouders
Jongeren
- 4% van de Utrechtse jongeren ervaart moeite met rondkomen in het gezin
- Jongeren uit Overvecht en Noordwest ervaren vaker moeite met rondkomen in het gezin
- 16% van de jongeren maakt problemen met werk of werkloosheid van ouders mee
- Jongeren uit Noordwest en Overvecht maken vaker problemen met werk of werkloosheid van ouder(s) mee
Volwassenen die moeite hebben met rondkomen
- In Utrecht heeft 17% van de volwassenen moeite met rondkomen
- Verschillende groepen, zoals Utrechters zonder hbo/wo opleiding, hebben vaker moeite met rondkomen
- In de wijken Overvecht en Zuidwest wonen relatief veel mensen die moeite hebben met rondkomen
Volwassenen: relatie armoede en rondkomen met gezondheid
- Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben veel vaker gezondheidsproblemen
- Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben minder vaak een gezonde leefstijl
- Groep met laag inkomen, maar weinig moeite met rondkomen is relatief gezond
- Mensen met woonschuld hebben het vaakst gezondheidsproblemen
Volwassenen met schulden
- Steeds meer Utrechters zonder schulden
- Percentage volwassenen met problematische schulden blijft gelijk
- Utrechters met alleen basisonderwijs hebben vaker dan gemiddeld problematische schulden
- In de wijk Overvecht is het percentage inwoners met problematische schulden het hoogst
- Van de mensen in de nachtopvang heeft de helft schulden
Volwassenen die leven onder de Utrechtse armoedegrens
- Minder huishoudens leven van een inkomen onder de Utrechtse armoedegrens
- Alleen in Leidsche Rijn nam het aantal huishoudens met een inkomen onder de armoedegrens toe
- Meer huishoudens leven minimaal vier jaar met een inkomen onder de armoedegrens
Ouderen
- 6% van de Utrechtse ouderen kan (zeer) slecht leven van hun inkomen
- 8% van de ouderen moet schulden maken of spaargeld gebruiken om rond te komen
- 30% van de ouderen heeft een laag inkomen
- In Utrecht zijn er meer 65-plussers met een aanvullende uitkering dan landelijk
Wat houdt het in?
Armoede en gezondheid beïnvloeden elkaar
Armoede en gezondheid beïnvloeden elkaar op verschillende manieren. Sommige mensen kunnen door gezondheidsproblemen minder werken, waardoor ze leven van een laag inkomen of van een uitkering. Tegelijkertijd kunnen financiële problemen zoals schulden of moeite hebben met rondkomen tot psychische en lichamelijke gezondheidsproblemen leiden. Het kan stress, slapeloosheid of depressies veroorzaken.Wat verstaan we onder armoede?
In de Utrechtse armoedeaanpak is armoede gedefinieerd als het hebben van een inkomen tot 125% van het wettelijk sociaal minimum (WSM). Binnen deze groep kijken we ook naar een inkomen tot 101% van het WSM, dit komt overeen met bijstandsniveau. Armoede is breder dan dat en gaat ook over te weinig te besteden hebben om goed mee te kunnen doen in de samenleving. Of over de kinderen niet kunnen bieden wat ze nodig hebben. Het hebben van een laag inkomen is een objectieve maat en wordt daarom gebruikt.Wat is het wettelijk sociaal minimum?
Het wettelijk sociaal minimum (WSM) is het bedrag dat iemand minimaal nodig heeft om van te leven. Hoe hoog dit bedrag is, stelt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vast. Afhankelijk van leeftijd en leefsituatie (bijvoorbeeld of iemand samenwoont), is het WSM lager of hoger.Armoede gaat vaak van de ene generatie over op de volgende
Door meerdere factoren gaat armoede vaak van de ene generatie over op de volgende. Ouders dragen hun manier van omgaan met geldzaken (ook onbewust) aan hun kinderen over. Daarnaast gelden in armere stadswijken of families soms andere normen en waarden: doorleren of werken wordt niet gestimuleerd. Dat helpt niet om de armoede te ontgroeien.
Kinderen
Minder kinderen groeien op in een gezin met een inkomen onder de Utrechtse armoedegrens
In 2018 groeiden 8.400 kinderen op in een huishouden met een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens (125% WSM). Dat is 13% van alle Utrechtse kinderen. In 2017 waren dit er 8.700. De helft van deze kinderen groeit op in een huishouden met een inkomen op bijstandsniveau (101% WSM). Voor 1.600 daarvan gaat het om een langdurige situatie (4 jaar of langer). Dat is net zoveel als in 2017.
Kinderen met een migratieachtergrond groeien vaker op in een huishouden met een laag inkomen
Kinderen met een migratieachtergrond hebben een grotere kans op te groeien in een huishouden met een laag inkomen. 14% van de kinderen met een niet-westerse migratieachtergrond groeit op in een gezin dat rondkomt van een inkomen op bijstandsniveau. Gemiddeld in de stad geldt dit voor 6% van de kinderen.Gezinnen met kinderen kennen de grootste tekorten
In de Minima Effect Rapportage over Utrecht stelt het Nibud dat in Utrecht niet iedereen kan rondkomen van zijn inkomen uit werk en/of uitkering. Het gaat vooral om stellen met kinderen en alleenstaanden. Dit tekort valt weg bij ontvangst van de Individuele Inkomens Toeslag.Diverse effecten van armoede op de gezondheid van de kinderen
Uit onderzoek van de Kinderombudsman onder kinderen in Nederland blijkt dat het leven in armoede effect heeft op hun woonsituatie, lichamelijke en psychische gezondheid, voeding, sociale omgeving, relaties met ouders, het kunnen meedoen aan activiteiten als sport en ontspanning, schoolprestaties en hun toekomstperspectief. Hieronder lichten we enkele effecten toe.Gezondheidsproblemen door de beperkte financiën
In gezinnen met financiële problemen is niet altijd genoeg geld voor gezond eten, passende kleding en schoenen, of voor uitjes, sport en verjaardagsfeestjes. Kinderen uit deze gezinnen voelen zich daardoor vaker buitengesloten, jaloers of boos en worden vaker gepest. Schaamte komt onder deze kinderen vaak voor en maakt het risico op psychische problemen groter. Ongeveer een kwart geeft aan last te hebben van lichamelijke klachten als hoofdpijn, buikpijn of vermoeidheid.Twee derde van de kinderen ervaart stress
Uit landelijk onderzoek blijkt dat twee derde van de kinderen die opgroeien in gezinnen met weinig geld, stress ervaart. Ze maken zich zorgen over uitgaven die nodig zijn, zoals de dagelijkse boodschappen, kosten voor school en kleding. Daarnaast zijn er vaak spanningen thuis of maken ze grote levensgebeurtenissen mee zoals een echtscheiding of het ziek of gehandicapt raken van een ouder.20% van de kinderen in armoede ervaart te weinig aandacht van hun ouders
Een op de vijf kinderen die opgroeien in een gezin met weinig geld, geeft aan steun, begrip en geborgenheid van hun ouders te missen. Door de financiële zorgen kunnen ouders sneller somber, geïrriteerd of boos zijn. Dit kan invoelend reageren op hun kinderen in de weg staan.Citaat uit duidingsgesprekken:
Jongeren
13% van de jongeren woont in een huishouden met een inkomen onder de armoedegrens
Van de 12- tot 17-jarigen in Utrecht woont 13% in een huishouden met een inkomen onder de Utrechtse armoedegrens (tot 125% van het WSM). Dit zijn ongeveer 2.600 jongeren. 7% van hen woont in een huishouden met een inkomen net iets hoger dan bijstandsniveau (tot 105% van het WSM).4% van de Utrechtse jongeren ervaart moeite met rondkomen in het gezin
Van de jongeren uit klas twee en vier van het voortgezet onderwijs in Utrecht ervaart 4% moeite met rondkomen in het gezin. Dit komt vaker voor onder jongeren op het vmbo (6%), jongeren uit een eenoudergezin (13%) en jongeren die in een andere gezinsvorm opgroeien (8%), zoals bij een eigen ouder en een stiefouder of bij pleegouders of grootouders. 1% van de jongeren ervaart grote moeite met rondkomen in het gezin.
Jongeren uit Overvecht en Noordwest ervaren vaker moeite met rondkomen in het gezin
16% van de jongeren maakt problemen met werk of werkloosheid van ouders mee
Een op de zes Utrechtse jongeren heeft problemen met werk of werkloosheid van (één van beide) ouders meegemaakt of maakt dat nu mee. Dit komt vaker voor onder jongeren met een [overig niet-westerse] achtergrond. Ook jongeren die niet bij beide ouders wonen, maken vaker mee dat (één of beide) ouders problemen hebben met werk of werkloosheid. Bij een andere gezinsvorm kan het gaan om jongeren met een ouder en stiefouder, die bij grootouders of pleegouders wonen of zelfstandig.
Jongeren uit Noordwest en Overvecht maken vaker problemen met werk of werkloosheid van ouder(s) mee
Bekijk de open data over armoede en rondkomen van jongeren (Tableau)
Volwassenen die moeite hebben met rondkomen
In Utrecht heeft 17% van de volwassenen moeite met rondkomen
17% van de volwassenen (19- tot 64-jarigen) in Utrecht gaf in 2018 aan dat zij in de afgelopen 12 maanden moeite hadden met rondkomen. In 2016 was dit 23%.Verschillende groepen hebben vaker moeite met rondkomen
Moeite hebben met rond komen komt vaker voor onder Utrechters die geen hbo/wo opleiding hebben gehad of een niet-westerse migratieachtergrond hebben. Ook komt het vaker voor bij eenoudergezinnen en alleenstaanden.
In de wijken Overvecht en Zuidwest wonen relatief veel mensen die moeite hebben met rondkomen:
Volwassenen: relatie armoede en rondkomen met gezondheid
Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben veel vaker gezondheidsproblemen
Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben veel vaker chronische lichamelijke aandoeningen dan volwassenen die geen moeite hebben met rondkomen. Ook hebben zij vaker psychische problemen en bezoeken zij vaker de huisarts, medisch specialist of het buurtteam. Naar de tandarts gaan ze juist minder vaak.Volwassenen die moeite hebben met rondkomen (percentage in kleur) hebben veel vaker gezondheidsproblemen vergeleken met volwassenen die geen moeite hebben met rondkomen (percentage in zwart):
Op alle domeinen van gezondheid scoren zij minder gunstig
Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben minder vaak een gezonde leefstijl en ze geven minder vaak aan goede gezondheidsvaardigheden te hebben. Ze hebben vaker overgewicht, geven hun woning en woonomgeving vaker een onvoldoende, hebben vaker onvoldoende regie over eigen leven en ervaren minder zingeving.De leefstijl van mensen die moeite hebben met rondkomen is vaker minder gezond vergeleken met Utrechters die geen moeite hebben met rondkomen (percentage in zwart):
Er zijn wel verschillen in gezondheid en zorggebruik onder volwassenen met een laag inkomen, moeite met rondkomen en/of schulden
Binnen de groep volwassenen met een laag inkomen, moeite met rondkomen en/of schulden zijn zes subgroepen te onderscheiden die meer of minder gezond zijn en zorg gebruiken:
- Volwassenen met een laag inkomen maar weinig moeite met rondkomen (28%)
- Mensen met een lening bij familie en/of vrienden (15%)
- Mensen met een hoog inkomen en moeite met rondkomen (14%)
- Mensen die een schuld hebben bij een organisatie of een bedrijf (13%)
- Mensen met een laag inkomen die wel moeite hebben met rondkomen (23%)
- Mensen met een schuld voor de woonlasten (7%)
Groep met laag inkomen maar weinig moeite met rondkomen is relatief gezond
De eerste groep, met een laag inkomen maar weinig moeite met rondkomen, is relatief gezond. Zij ervaren hun gezondheid vaker als goed, hebben weinig stress en weinig overgewicht. Ook hebben zij minder contact met medisch specialisten.Mensen met woonschuld hebben het vaakst gezondheidsproblemen
De laatste groep, de mensen met een woonschuld, heeft het qua gezondheid en zorgbehoefte het moeilijkst. Zij ervaren vaker stress en hebben vaker overgewicht. 45% heeft wel eens een afspraak bij een zorgverlener afgezegd vanwege de kosten.Om deze inhoud te kunnen bekijken, is het nodig dat u akkoord gaat met het plaatsen van cookies.
Akkoord Nee Lees meer
Akkoord Nee Lees meer
Volwassenen met schulden
Steeds meer Utrechters zonder schulden
48% van de Utrechtse 19- tot 64-jarigen gaf in 2019 aan geen schulden te hebben. Dit neemt toe, in 2018 was dit nog 43%. Minder Utrechters hebben een hypotheek of studieschuld.Om deze inhoud te kunnen bekijken, is het nodig dat u akkoord gaat met het plaatsen van cookies.
Akkoord Nee Lees meer
Akkoord Nee Lees meer
Het percentage volwassenen met problematische schulden blijft gelijk
7% van alle volwassenen geeft aan een betalingsachterstand voor woonlasten te hebben en/of een andere schuld te hebben bij een bedrijf of instantie (bijvoorbeeld een webwinkel, postorderbedrijf, telefoonmaatschappij, zorgverzekeraar of een persoonlijke lening bij een bank). Dit is gelijk gebleven vergeleken met voorgaande jaren.Groepen die vaker dan gemiddeld problematische schulden hebben:
Werkelijke percentage inwoners met problematische schulden is hoger
Dat op basis van de enquête 7% van de Utrechters problematische schulden heeft is zeer waarschijnlijk een te lage schatting. Mensen met hoge schulden hebben vaker geen aandacht of tijd hebben om een vragenlijst in te vullen. En als ze meedoen, noemen ze hun schulden vaak minder hoog dan ze in werkelijkheid zijn, vanwege bijvoorbeeld schaamte of sociale wenselijkheid. Op basis van de Inwonersenquête en andere onderzoeken schatten we dat het werkelijke percentage met problematische schulden tussen de 7% en 20% ligt.In de wijk Overvecht is het percentage inwoners met problematische schulden het hoogst:
Van de mensen in de nachtopvang heeft de helft schulden
49% van de mensen in de daklozenopvang tijdens de koudweerregeling geeft aan dat ze schulden hebben. Vergeleken met voorgaande jaren neemt het aantal mensen dat aangeeft een kleine schuld te hebben toe en het aantal mensen met een grote schuld af.
Volwassenen die leven van een inkomen onder de Utrechtse armoedegrens
Minder huishoudens leven van een inkomen onder de Utrechtse armoedegrens
In 2018 leefden 23.300 huishoudens in Utrecht van een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens (125% van het WSM). Dat is 16% van het totaal aantal huishoudens in de stad. In 2014 was dit 17%. Iets meer dan de helft van deze groep leeft van een inkomen op bijstandsniveau (101% van het WSM). Ook dit neemt iets af.Groepen die vaker dan gemiddeld leven van een inkomen onder de Utrechtse armoedegrens:
Alleen in Leidsche Rijn nam het aantal huishoudens met een inkomen onder de armoedegrens toe
Het percentage huishoudens met een inkomen tot de Utrechtse armoedegrens is het hoogst in de wijken Overvecht en Zuidwest. Alleen in de wijk Leidsche Rijn nam dit percentage toe. In deze wijk is onder andere een woonblok gekomen speciaal voor jongeren, statushouders en mensen uit de maatschappelijke opvang. Dat zou de toename kunnen verklaren.Meer huishoudens leven minimaal vier jaar met een inkomen onder de armoedegrens
Het percentage huishoudens dat minimaal vier jaar lang leeft van een inkomen onder de Utrechtse armoedegrens neemt echter toe. In 2018 waren dit 12.600 huishoudens, dat is 10% van alle huishoudens in de stad. In 2014 was dit 9%. Vooral het percentage huishoudens dat minimaal vier jaar leeft van een inkomen rond bijstandsniveau neemt toe: van 3% in 2014 tot 4% in 2018.Ouderen
6% van de Utrechtse ouderen kan (zeer) slecht leven van hun inkomen
In 2018 gaf 6% van de Utrechtse 65-plussers aan (zeer) slecht te kunnen leven van hun inkomen. In 2016 was dit 4%. (Zeer) slecht leven van het inkomen komt vaker voor onder lager opgeleide ouderen en onder ouderen met een migratieachtergrond.
8% van de ouderen moet schulden maken of spaargeld gebruiken om rond te komen
Van de Utrechtse 65-plussers moet 8% schulden maken of spaargeld gebruiken om rond te komen. In 2016 was dit 12%. Van de ouderen met een migratieachtergrond moet 14% schulden maken of spaargeld gebruiken.30% van de ouderen heeft een laag inkomen
Drie op de tien Utrechtse 65-plussers leeft in 2017 van een laag inkomen (tot 130% WSM). 12% heeft een inkomen rond bijstandsniveau (101% WSM).In Utrecht zijn er meer 65-plussers met een aanvullende uitkering dan landelijk
Het percentage 65-plussers met een aanvullende uitkering was in 2016 in Utrecht hoger dan landelijk. Deze ouderen ontvingen aanvullende bijstand op de AOW (AIO), bijvoorbeeld omdat ze te weinig jaren betaald werk hebben gehad. In Utrecht daalde het aantal huishoudens met een AIO van 2013 tot 2015, maar in 2016 was er sprake van een lichte toename van ruim 1%.
Open data
Hieronder vindt u alle beschikbare open data ter download en/of online inzage:
Ga direct naar de data over:
Armoede en rondkomen, kinderen, CBS 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over huishoudens met kinderen die leven van een laag en langdurig laag inkomen (CBS 2016)
Rondkomen, volwassenen (19-64), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Inwonersenquête 2018)
Problematische schulden, volwassenen (19-64), IE 2019
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Inwonersenquête 2019)
Samenhang rondkomen en gezondheid, volwassenen, GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Inwonersenquête 2018)
Armoede en rondkomen, volwassenen (19-64), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Armoede en rondkomen, volwassenen en ouderen (19+), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en ouderen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Rondkomen en schulden, volwassenen en senioren (19+), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, volwassenen (19-64), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, jongvolwassenen (18-25), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij jongvolwassenen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, volwassenen en senioren (19+), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquete)
Rondkomen en schulden, volwassenen (19-64), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquête)
Rondkomen en schulden, ouderen (65+), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Inwonersenquête 2018)
Armoede en rondkomen, ouderen (65+), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Rondkomen en schulden, ouderen (65+), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, senioren (65+), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij senioren (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquête)
Ga direct naar de data over:
Kinderen
Armoede en rondkomen, kinderen, CBS 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over huishoudens met kinderen die leven van een laag en langdurig laag inkomen (CBS 2016)
Volwassenen
Rondkomen, volwassenen (19-64), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Inwonersenquête 2018)
Problematische schulden, volwassenen (19-64), IE 2019
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Inwonersenquête 2019)
Samenhang rondkomen en gezondheid, volwassenen, GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Inwonersenquête 2018)
Armoede en rondkomen, volwassenen (19-64), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Armoede en rondkomen, volwassenen en ouderen (19+), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en ouderen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Rondkomen en schulden, volwassenen en senioren (19+), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, volwassenen (19-64), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, jongvolwassenen (18-25), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij jongvolwassenen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, volwassenen en senioren (19+), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquete)
Rondkomen en schulden, volwassenen (19-64), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquête)
Ouderen
Rondkomen en schulden, ouderen (65+), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Inwonersenquête 2018)
Armoede en rondkomen, ouderen (65+), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Rondkomen en schulden, ouderen (65+), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, senioren (65+), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij senioren (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquête)
Om deze inhoud te kunnen bekijken, is het nodig dat u akkoord gaat met het plaatsen van cookies.
Akkoord Nee Lees meer
Akkoord Nee Lees meer
Om deze inhoud te kunnen bekijken, is het nodig dat u akkoord gaat met het plaatsen van cookies.
Akkoord Nee Lees meer
Akkoord Nee Lees meer
console.log('gtag run');
window.dataLayer = window.dataLayer || [];
function gtag(){dataLayer.push(arguments);}
gtag('js', new Date());
gtag('config', 'UA-65231127-1', { 'anonymize_ip': true });