Samenvatting
Kinderen
- 9.500 Utrechtse kinderen groeien op in een gezin met een laag inkomen
- Steeds meer kinderen groeien op in een huishouden met een langdurig inkomen rond bijstandsniveau
- Gezinnen met kinderen kennen de grootste tekorten
- Diverse effecten van armoede op de gezondheid van de kinderen
- Twee derde van de kinderen ervaart stress
- 20% van de kinderen in armoede ervaart te weinig aandacht van hun ouders
Volwassenen
- Percentage huishoudens met een laag inkomen stabiel gebleven
- Meer huishoudens 4 jaar of langer met een inkomen rond bijstandsniveau
- Minder huishoudens met een laag inkomen dan in de drie andere grote steden
- 6% van de Utrechtse volwassenen kan (zeer) slecht leven van hun inkomen
- Utrechters met een niet-westerse achtergrond, eenoudergezinnen en eenpersoonshuishoudens kunnen vaker slecht leven van hun inkomen
- 7% van de Utrechtse volwassenen heeft problematische schulden
- Mensen die slecht kunnen leven van hun inkomen en mensen met schulden doen minder mee
- Van de bezoekers van de nachtopvang heeft meer dan de helft schulden
- Bijna een kwart van de Utrechters heeft moeite met rondkomen
- Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben veel vaker gezondheidsproblemen
- Meer psychische klachten bij ouders die moeite hebben met rondkomen
Ouderen
- 6% van de Utrechtse ouderen kan (zeer) slecht leven van hun inkomen
- 8% van de ouderen moet schulden maken of spaargeld gebruiken om rond te komen
- 30% van de ouderen heeft een laag inkomen
- In Utrecht zijn er meer 65-plussers met een aanvullende uitkering dan landelijk
Wat houdt het in?
Armoede en gezondheid beïnvloeden elkaar
Armoede en gezondheid beïnvloeden elkaar op verschillende manieren. Sommige mensen kunnen door gezondheidsproblemen minder werken, waardoor ze leven van een laag inkomen of van een uitkering. Tegelijkertijd kunnen financiële problemen zoals schulden of moeite hebben met rondkomen tot psychische en lichamelijke gezondheidsproblemen leiden. Het kan stress, slapeloosheid of depressies veroorzaken.Wat verstaan we onder armoede?
In de Utrechtse armoedeaanpak is armoede gedefinieerd als het hebben van een laag inkomen. Armoede is breder dan dat en gaat ook over te weinig te besteden hebben om goed mee te kunnen doen in de samenleving. Of over de kinderen niet kunnen bieden wat ze nodig hebben. Het hebben van een laag inkomen is een objectieve maat en wordt daarom gebruikt.Onze definitie van een laag inkomen
Huishoudens met een inkomen tot 130% van het wettelijk sociaal minimum (WSM) noemen we huishoudens met een laag inkomen. Binnen deze groep kijken we naar huishoudinkomens tot 101% van het WSM, dit komt overeen met bijstandsniveau.Wat is het wettelijk sociaal minimum?
Het wettelijk sociaal minimum (WSM) is het bedrag dat iemand minimaal nodig heeft om van te leven. Hoe hoog dit bedrag is, stelt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vast. Afhankelijk van leeftijd en leefsituatie (bijvoorbeeld of iemand samenwoont), is het WSM lager of hoger.
Armoede gaat vaak van de ene generatie over op de volgende
Door meerdere factoren gaat armoede vaak van de ene generatie over op de volgende. Ouders dragen hun manier van omgaan met geldzaken (ook onbewust) aan hun kinderen over. Daarnaast gelden in armere stadswijken of families soms andere normen en waarden: doorleren of werken wordt niet gestimuleerd. Dat helpt niet om de armoede te ontgroeien.
Kinderen
9.500 Utrechtse kinderen groeien op in een gezin met een laag inkomen
In 2017 groeien 9.500 Utrechtse 0- tot 18-jarigen op in een gezin met een laag inkomen (tot 130% van het Wettelijk Sociaal Minimum (WSM)). Dit is 14,3% van de Utrechtse jeugd. In 2014 was dit 15,5%. 74% van deze kinderen komt uit een gezin met een niet-westerse migratieachtergrond en 40% komt uit een eenoudergezin.
Steeds meer kinderen groeien op in een huishouden met een langdurig inkomen rond bijstandsniveau
1.600 Utrechtse kinderen groeit op in een huishouden dat vier jaar of langer leeft van een inkomen rond bijstandsniveau (tot 101% van het WSM). Dit is 2,6% van de Utrechtse jeugd. In 2014 was dit 1,9%, dat waren 1.200 kinderen. Opvallend is dat het aantal eenoudergezinnen (die een groter risico hebben op armoede) juist is afgenomen.Gezinnen met kinderen kennen de grootste tekorten
In de Minima Effect Rapportage over Utrecht stelt het Nibud dat in Utrecht niet iedereen kan rondkomen van zijn inkomen uit werk en/of uitkering. Het gaat vooral om stellen met kinderen en alleenstaanden. Dit tekort valt weg bij ontvangst van de Individuele Inkomens Toeslag.Diverse effecten van armoede op de gezondheid van de kinderen
Uit onderzoek van de Kinderombudsman onder kinderen in Nederland blijkt dat het leven in armoede effect heeft op hun woonsituatie, lichamelijke en psychische gezondheid, voeding, sociale omgeving, relaties met ouders, het kunnen meedoen aan activiteiten als sport en ontspanning, schoolprestaties en hun toekomstperspectief. Hieronder lichten we enkele effecten toe.Gezondheidsproblemen door de beperkte financiën
In gezinnen met financiële problemen is niet altijd genoeg geld voor gezond eten, passende kleding en schoenen, of voor uitjes, sport en verjaardagsfeestjes. Kinderen uit deze gezinnen voelen zich daardoor vaker buitengesloten, jaloers of boos en worden vaker gepest. Schaamte komt onder deze kinderen vaak voor en maakt het risico op psychische problemen groter. Ongeveer een kwart geeft aan last te hebben van lichamelijke klachten als hoofdpijn, buikpijn of vermoeidheid.Twee derde van de kinderen ervaart stress
Uit landelijk onderzoek blijkt dat twee derde van de kinderen die opgroeien in gezinnen met weinig geld, stress ervaart. Ze maken zich zorgen over uitgaven die nodig zijn, zoals de dagelijkse boodschappen, kosten voor school en kleding. Daarnaast zijn er vaak spanningen thuis of maken ze grote levensgebeurtenissen mee zoals een echtscheiding of het ziek of gehandicapt raken van een ouder.20% van de kinderen in armoede ervaart te weinig aandacht van hun ouders
Een op de vijf kinderen die opgroeien in een gezin met weinig geld, geeft aan steun, begrip en geborgenheid van hun ouders te missen. Door de financiële zorgen kunnen ouders sneller somber, geïrriteerd of boos zijn. Dit kan invoelend reageren op hun kinderen in de weg staan.Citaat uit duidingsgesprekken:
Volwassenen
Percentage huishoudens met een laag inkomen stabiel gebleven
In 2017 leven 25.700 huishoudens in Utrecht van een laag inkomen (tot 130% van het [Wettelijk Sociaal Minimum]). Dat is 18% van het totaal aantal huishoudens in de stad. Sinds 2014 is dit percentage vrijwel gelijk gebleven.Meer huishoudens 4 jaar of langer met een inkomen rond bijstandsniveau
4.700 huishoudens leeft minimaal vier jaar van een inkomen rond bijstandsniveau (tot 101% van het WSM). Dit is 4% van alle huishoudens in Utrecht. In 2014 was dit met 3.500 huishoudens 3%.Minder huishoudens met een laag inkomen dan in de drie andere grote steden
Het percentage huishoudens met een laag inkomen in Utrecht ligt hoger dan het landelijk gemiddelde, maar duidelijk lager dan in de andere drie grote steden. Dit is te verklaren doordat Utrecht een relatief jonge en hoogopgeleide bevolking heeft.Ontwikkeling percentage huishoudens met laag inkomen (tot 130% WSM) in de G4 en landelijk, 2014-2017:
Meer niet-werkende armen
Ruim een kwart van de Utrechtse huishoudens met een laag inkomen (tot 130% WSM) in 2017 werkt. In 2014 werkte bijna een derde van de huishoudens met een laag inkomen. Het aandeel werkende armen blijft hoger dan gemiddeld in Nederland.6% van de Utrechtse volwassenen kan (zeer) slecht leven van hun inkomen
Uit de Inwonersenquête blijkt dat 6% van de Utrechtse volwassenen (19-64 jaar) (zeer) slecht kan leven van hun inkomen. Onder 55- tot 64-jarigen is dit 10%. 69% van de Utrechters kan (zeer) goed leven van hun inkomen.(Zeer) slecht kunnen leven van het inkomen, naar opleidingsniveau:
Utrechters met een niet-westerse achtergrond, eenoudergezinnen en eenpersoonshuishoudens kunnen vaker slecht leven van hun inkomen
13% van de Utrechtse 19- tot 64-jarigen met een niet-westerse achtergrond geeft aan (zeer) slecht te kunnen leven van hun inkomen. Ook alleenstaande ouders en eenpersoonshuishoudens geven vaker aan slecht te kunnen leven van hun inkomen dan gemiddeld in Utrecht.Percentage Utrechters dat (zeer) slecht kan leven van hun inkomen is hoger in de wijken Zuidwest en Overvecht:
7% van de Utrechtse volwassenen heeft problematische schulden
Van alle 19- tot 64-jarigen in Utrecht geeft 7% aan een betalingsachterstand woonlasten te hebben en/of een andere schuld te hebben bij een bedrijf of instantie (bijvoorbeeld een webwinkel, postorderbedrijf, telefoonmaatschappij, zorgverzekeraar of een persoonlijke lening bij een bank).Mensen die slecht kunnen leven van hun inkomen en mensen met schulden doen minder mee
Utrechters die (zeer) slecht kunnen leven van hun inkomen of schulden hebben doen minder vaak mee. Gemiddeld in Utrecht doet 81% mee. Onder volwassenen die (zeer) slecht kunnen leven van hun inkomen is dit 52%. Van de volwassenen met problematische schulden doet 68% mee.Als mensen ‘meedoen’ hebben ze (vrijwilligers)werk, doen ze mee aan sportieve of culturele activiteiten, zijn ze actief in de buurt en/of hebben ze sociale contacten.
Van de bezoekers van de nachtopvang heeft meer dan de helft schulden
59% van de inwoners die tijdens de koudweerregeling gebruik maakten van de Utrechtse nachtopvang geeft aan schulden te hebben. Bij 17% bedraagt de schuld minder dan 2.000 euro. 28% heeft tussen de 2.000-10.000 euro schuld, en 14% heeft meer dan 10.000 euro schuld.Steeds meer mensen hebben schulden die moeilijk op te lossen zijn. Bijna een vijfde van de Nederlandse huishoudens heeft op dit moment problematische schulden. Mensen met schulden komen onder alle lagen van de bevolking voor. Niet iedereen beschikt over voldoende vaardigheden om financiële zaken goed te regelen. De regels voor het oplossen van schulden zijn vaak complex waardoor het moeilijk is uit de situatie te komen.
Bijna een kwart van de Utrechters heeft moeite met rondkomen
In de Gezondheidspeiling is aan Utrechters gevraagd of ze in de afgelopen twaalf maanden moeite hebben gehad met rondkomen. 23% van de volwassenen (19-64 jaar) geeft aan dat dit het geval is.Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben veel vaker gezondheidsproblemen
Volwassenen die moeite hebben met rondkomen hebben vaker chronische lichamelijke aandoeningen dan volwassenen die geen moeite hebben met rondkomen. Ook hebben zij vaker psychische problemen en bezoeken zij vaker een huisarts, medisch specialist of het buurtteam. Naar de tandarts gaan zij juist iets minder vaak.
Meer psychische klachten bij ouders die moeite hebben met rondkomen
Ouders met kinderen onder de 18 jaar die moeite hebben met rondkomen hebben drie tot vijf keer zo vaak psychische klachten als ouders die geen moeite hebben met rondkomen.Lang in een situatie van tekort en schaarste verkeren is voor mensen een grote bron van stress. Mensen met onvoldoende geld zijn zo bezig om de eindjes aan elkaar knopen dat ze hun focus alleen op de korte termijn hebben. Door armoede kunnen mensen vergeetachtiger, ongeduldiger en impulsiever worden en dingen minder snel opmerken. Dat leidt tot onverstandige beslissingen, onzorgvuldigheid, afwezigheid en kortzichtig gedrag.
Ouderen
6% van de Utrechtse ouderen kan (zeer) slecht leven van hun inkomen
In 2018 gaf 6% van de Utrechtse 65-plussers aan (zeer) slecht te kunnen leven van hun inkomen. In 2016 was dit 4%. (Zeer) slecht leven van het inkomen komt vaker voor onder lager opgeleide ouderen en onder ouderen met een migratieachtergrond.
8% van de ouderen moet schulden maken of spaargeld gebruiken om rond te komen
Van de Utrechtse 65-plussers moet 8% schulden maken of spaargeld gebruiken om rond te komen. In 2016 was dit 12%. Van de ouderen met een migratieachtergrond moet 14% schulden maken of spaargeld gebruiken.30% van de ouderen heeft een laag inkomen
Drie op de tien Utrechtse 65-plussers leeft in 2017 van een laag inkomen (tot 130% WSM). 12% heeft een inkomen rond bijstandsniveau (101% WSM).In Utrecht zijn er meer 65-plussers met een aanvullende uitkering dan landelijk
Het percentage 65-plussers met een aanvullende uitkering was in 2016 in Utrecht hoger dan landelijk. Deze ouderen ontvingen aanvullende bijstand op de AOW (AIO), bijvoorbeeld omdat ze te weinig jaren betaald werk hebben gehad. In Utrecht daalde het aantal huishoudens met een AIO van 2013 tot 2015, maar in 2016 was er sprake van een lichte toename van ruim 1%.
Open data
Hieronder vindt u alle beschikbare open data ter download en/of online inzage:
Ga direct naar de data over:
Armoede en rondkomen, kinderen, CBS 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over huishoudens met kinderen die leven van een laag en langdurig laag inkomen (CBS 2016)
Rondkomen en schulden, volwassenen (19-64), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Inwonersenquête 2018)
Rondkomen en schulden, volwassenen en ouderen (19+), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en ouderen (Inwonersenquête 2018)
Armoede en rondkomen, volwassenen (19-64), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Armoede en rondkomen, volwassenen en ouderen (19+), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en ouderen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Rondkomen en schulden, volwassenen en senioren (19+), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, volwassenen (19-64), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, jongvolwassenen (18-25), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij jongvolwassenen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, volwassenen en senioren (19+), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquete)
Rondkomen en schulden, volwassenen (19-64), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquête)
Rondkomen en schulden, ouderen (65+), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Inwonersenquête 2018)
Armoede en rondkomen, ouderen (65+), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Rondkomen en schulden, ouderen (65+), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, senioren (65+), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij senioren (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquête)
Ga direct naar de data over:
Kinderen
Armoede en rondkomen, kinderen, CBS 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over huishoudens met kinderen die leven van een laag en langdurig laag inkomen (CBS 2016)
Volwassenen
Rondkomen en schulden, volwassenen (19-64), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Inwonersenquête 2018)
Rondkomen en schulden, volwassenen en ouderen (19+), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en ouderen (Inwonersenquête 2018)
Armoede en rondkomen, volwassenen (19-64), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Armoede en rondkomen, volwassenen en ouderen (19+), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en ouderen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Rondkomen en schulden, volwassenen en senioren (19+), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, volwassenen (19-64), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, jongvolwassenen (18-25), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij jongvolwassenen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, volwassenen en senioren (19+), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen en senioren (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquete)
Rondkomen en schulden, volwassenen (19-64), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij volwassenen (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquête)
Ouderen
Rondkomen en schulden, ouderen (65+), GP 2018
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Inwonersenquête 2018)
Armoede en rondkomen, ouderen (65+), GP 2016
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Gezondheidspeiling 2016/ Inwonersenquête 2016)
Rondkomen en schulden, ouderen (65+), GP 2014
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij ouderen (Gezondheidspeiling 2014)
Rondkomen en schulden, senioren (65+), GP 2012
Deze databestanden bevatten tabellen over de financiële situatie bij senioren (Gezondheidspeiling 2012/inwonersenquête)
Om deze inhoud te kunnen bekijken, is het nodig dat u akkoord gaat met het plaatsen van cookies.
Akkoord Nee Lees meer
Akkoord Nee Lees meer
Om deze inhoud te kunnen bekijken, is het nodig dat u akkoord gaat met het plaatsen van cookies.
Akkoord Nee Lees meer
Akkoord Nee Lees meer
console.log('gtag run');
window.dataLayer = window.dataLayer || [];
function gtag(){dataLayer.push(arguments);}
gtag('js', new Date());
gtag('config', 'UA-65231127-1', { 'anonymize_ip': true });